Kirlettiğimiz dünya gelecek nesillere bıraktığımız bir çöplükten ibaret. Bu cümle çevre kirliliği ile ilgili temel düşünce gibi algılansa da durum, sadece gelecek nesilleri vuracak bir tehlike öngörüsü olmaktan çok uzak. Çevre kirliliği şu an yaşanıyor ve tüketim toplumu gelecek nesillere bırakacağı dünyanın kirletilmiş topraklarında yürüyor, zehirli, havasını soluyor, gürültüsünü dinliyor ve tüm etkilerini bire bir hissediyor. Artık miras bilinci bu yüzden önemini yitirdi. Dünyaya etki ettiğimiz her saniye karşılığını yine kendi zamanımız içinde almaya başlıyoruz. Bilinçsizce kirlettiğimiz her alan, içinde yaşadığımız toplumun yuvası haline geliyor. Kısaca yeni nesiller artık düşünmemiz gereken sorunların sadece küçük bir kısmı. Artık tüm bu dağınıklığın içinde yer alıyoruz.
Hepimizin oluşmasına ve sürdürülmesine katkı sağladığımız bu dünyanın iyileşmesi için hali hazırda çözüme yönelik sayısız pratik mevcut. Bunları başka bir makale de ele almadan önce bilmemiz gereken doğayı kısacası çevreyi hangi yollarla yok ettiğimizin bilincine varmak. Bu yolları bilmek çevre kirliliği ile mücadele ederken bize bir yol haritası oluşturabilir. Bu sayede eylemlerimizin olası sonuçlarını önceden kestirebiliriz.
Gelin hangi yollarla çevreyi yıkıma uğratıyoruz maddeler halinde ele alalım.
1.Hava Kirliliği
![]() |
Şehirlerde Hava Kirliliğine Bağlı Görüntü |
Duman ( içinde katı tanecikler barındıran ) ve zehirli gazların havaya salınması yoluyla ortaya çıkan kirlilik çeşidi olarak tanımlanabilir. Bu kirliliği ortaya çıkaran sayısız etken olsa da özetlemek gerekirse;
- Taşıtların saldığı zehirli gazlar.
- Kömür petrol gibi fosil yakıtların yakılması
- Boya,plastik gibi endüstriyel maddelerin üretimi sırasında ortaya çıkan gazlar.
- Radyasyon içeren taneciklerin nükleer kazalar veya sızıntılar sonucu havaya salınması.
olarak özetlenebilir. Ülkemizde son yıllarda artan hava kirliliği oranları göz önüne alınırsa çevre kirliliğinin en acı sonuçlarına bu yolla maruz kaldığımız söylenebilir. Özellikle akciğer kanserinden başlayarak, astım, solunum yetmezliği gibi bir çok sağlık sorunu şehirlerin zehirli havasını solurken ortaya çıkıyor.
2.Toprak Kirliliği
![]() |
Mevcut doğal kaynakların kötüye kullanımı ve tüketim-üretim zincirinde ortaya çıkan atıkların sistemli ve düzgün bertaraf edilememesi sonucu ortaya çıkıyor. Toprak bu aşama da ciddi olarak verimliliğini kaybederken ,atıkların doğaya dönüş süreci de ciddi anlamda sekteye uğruyor. Bunu şehirlerimizin dışında bulunan dev çöp dağlarının manzarasında ve içinde olduğumuz şehir alanlarında sıklıkla görmemiz mümkün. Ekosistem açısından ele alırsak toprak kirliliği, içilebilir su alanlarını da etkiliyor. Yeraltı sularının kirlenmesi temiz su sıkıntısını gün geçtikçe daha da içinden çıkılmaz bir hale sokuyor. Bunun dışında toprağın zehirlenmesi demek toprağa bağlı tarım ürünlerinin de etkilenmesi anlamına geliyor. Dolayısıyla etkileri dönüp dolaşıp yine insan sağlığına dokunuyor.
Genel olarak toprağın kirlenmesinin
gibi olaylarla oluştuğu söylenebilir.
Şehirlerde kullanılan yoğun aydınlatma sonucunda ortaya çıkan ışık kirliliği yıldızların ve gezegenlerin görünürlüğünü azaltır. Bu çevre kirliliği daha çok gök bilimi ile uğraşanlara sıkıntı yaratacak gibi gözükse de gerçekte şehir insanlarının psikolojisine ve hatta diğer canlılara da zararı çok büyüktür.
- Endüstriyel atıklar ve kanalizasyon sistemi gibi şehirlerin boşaltım ağlarından çıkan her türlü sızıntı
- Sürdürülemez ve bilinçsiz tarım uygulamaları ve bu yolla kullanılan kimyasal tarım ilaçları (pestisitler)
- Doğal orman alanlarının yok edilmesi
- Nükleer atıkların toprağa karışması
- Sürdürülebilir olmayan, günümüz madencilik uygulamalarından ötürü ortaya çıkan kalıcı toprak hasarları ve doğal alanların yok edilmesi
gibi olaylarla oluştuğu söylenebilir.
3.Işık Kirliliği
![]() |
Işık Kirliliğine Güzel Bir Örnek |
Şehirlerde kullanılan yoğun aydınlatma sonucunda ortaya çıkan ışık kirliliği yıldızların ve gezegenlerin görünürlüğünü azaltır. Bu çevre kirliliği daha çok gök bilimi ile uğraşanlara sıkıntı yaratacak gibi gözükse de gerçekte şehir insanlarının psikolojisine ve hatta diğer canlılara da zararı çok büyüktür.
Biyolojik saatimizi bozması, hayvanların gece gündüz algılarını değiştirmesi, gelişim hormonlarının üretiminin aksaması gibi bir çok etkiye yol açtığı bilinmektedir.
Günümüzde sıklıkla rast geldiğimiz bir diğer çevre kirliliği türü olan gürültü kirliliği başlıca
sonucu ortaya çıkmaktadır. Belirli bir kontrol düzeni var olmadığı için gün içinde özellikle şehir merkezlerinde bu kirliliğe sıklıkla maruz kalmaktayız. Gürültünün hipertansiyonu ve stresi tetikleyerek yaşam kalitesini olumsuz etkilediğine dair bir çok bilimsel araştırma mevcuttur.
bu türe örnek gösterilebilir. Burada ki kirlilik, su kaynaklarında ki ekosistemin dengesini bozarak türlerin yok olmasına neden olmaktadır.
- Ev ve iş yerleri çevresinde kullanılan gereksiz aydınlatmalar.
- Bütün gece açık bırakılan şehir aydınlatmaları
- Yola doğru çevrilmiş tek açılı lambalar yerine tüm çevreyi aydınlatan küresel lambalar bu
4.Gürültü Kirliliği
Günümüzde sıklıkla rast geldiğimiz bir diğer çevre kirliliği türü olan gürültü kirliliği başlıca
- Motorlu her tür taşıtın yoğun olduğu bölgeler
- İnşaat aktiviteleri
- Kontrolsüz insan eylemleri
sonucu ortaya çıkmaktadır. Belirli bir kontrol düzeni var olmadığı için gün içinde özellikle şehir merkezlerinde bu kirliliğe sıklıkla maruz kalmaktayız. Gürültünün hipertansiyonu ve stresi tetikleyerek yaşam kalitesini olumsuz etkilediğine dair bir çok bilimsel araştırma mevcuttur.
5.Termal Kirlilik
- Göl suları gibi doğal kaynaklardan çekilen suyun endüstride ısınan cihazları soğutmak amacıyla kullanılması ve ardından sıcak suyun tekrar kaynağa geri pompalanması sonucu ortaya çıkan kirlilik
- Artan betonlaşma ve taşıt sayısının artması sonucu şehir merkezlerinde meydana gelen hava akımının kesilmesi ve mikro ölçekte sıcaklıkların değişimi
bu türe örnek gösterilebilir. Burada ki kirlilik, su kaynaklarında ki ekosistemin dengesini bozarak türlerin yok olmasına neden olmaktadır.
6.Görüntü Kirliliği
![]() |
Şehirlerin büyüyen yapısı içinde sıklıkla karşılaştığımız bir diğer çevre kirliliği türü olan görüntü kirliliği estetik ve psikolojik açıdan oldukça etki bırakabilen bir sorun olarak karşımıza çıkıyor. Genellikle binaların bakımsız ve çirkin görünümlerinden başlayarak, bilinçsiz yerleştirilen reklam alanları, tasarım kaygısı güdülmeden oluşturulan yapılar gibi sayısız örnekle çeşitlendirilebilir.
7.Su Kirliliği
![]() |
- Göl ve akarsu içine boşalan kanalizasyon atıkları
- Endüstriyel atıkların toprağa karışarak su kaynaklarını kirletmesi
- Toprak altında saklanan Radyoaktif atıkların su kaynaklarına karışması ve nükleer kazalar
- Yasadışı bir şekilde yabancı maddelerin su havzalarına dökülmesi
- Bakteriyel kirlenme
- Tarım kimyasallarının toprak yoluyla yeraltı sularına karışması
8.Radyoaktif Kirlilik
Nükleer enerji santralleri, nükleer silah fabrikaları gibi radyasyon ile ilgilenen üretim bölgeleri saldıkları radyoaktif maddelerle tüm canlı yaşamına zarar vermektedir. Bu maddelerin doğada yarılanma ömürleri çok fazla olduğu için tüm doğal ekosistemde kalıcı hasara yol açarlar. Ülkemizde de kurulması planlanan nükleer santraller yapısı gereği çevresinde bulunduğu doğal alanı da yok etme eğilimindedir. Ayrıca bu santrallerden çıkan atıklar yine toprakta saklanarak muhafaza edilmek zorundadır. Ve ne kadar tedbir alınsa da bu atıkların toprağa karışarak doğaya karışma riski vardır.